رسالت آموزشی موزه های تاریخ طبیعی رویکردهای نوین و کارآمد
نویسنده:
دکتر فاطمه طباطبائی یزدی-مهندس امیرعلی برومند
مترجم:
سال نشر:
۱۴۰۱
صفحه:
۳۰۰
نوبت چاپ:
۱

موزه‌ها شناسنامه بشریت‌اند و حضور آن‌ها ضرورتی انکارناپذیر است. امروزه نقش موزه‌ها تغییر پیدا کرده و این اماکن را از محل‌های ویژه نگهداری اشیاء تاریخی به مراکزی چند بعدی با کارکردهای ویژه تبدیل کرده‌ که اولین و مهم‌ترین رسالت آن‌ها آموزش به مردم است. در گذشته این مجموعه‌ها اداره می‌شد نه مدیریت، در حالی که امروزه کارشناسان با اذعان به اهمیت راهبردی این مراکز به ارائه دستورالعمل‌های ویژه و در عین انعطاف‌پذیر برای تحقق اهداف چهار‌گانه آموزش، پژوهشی، حفاظتی و تفرجی موزه‌ها و ماموریت‌‌هایی که ذیل این اهداف برای موزه‌ها تعریف می‌شود، می‌پردازند (صادق پور فیروز آبادی و همکاران، ۱۳۹۳). پرداختن به مفاهیم پایه و کارکردهای موزه‌ها برای موفقیت این مجموعه‌ها ضروری است، زیرا پایه‌های معرفتی آن‌ها را شکل می‌دهد، شفاف می‌سازد و سیاست‌گذاری برای آن‌ها را میسر می‌کند.

با توجه به اینکه مباحث فصول بعد، بر پایه مبانی و تعاریف پایه در حوزه موزه‌های تاریخ طبیعی استوار شده‌است و به سبب تخصصی بودن موضوع همچنین ضعف کار کارشناسی در ادبیات پژوهشی فارسی در باب این موزه‌ها،  در این فصل کوشش شده تا مهم‌ترین تعاریف و مبانی پایه  مورد نیاز به دقت توصیف و تبیین گردد.

آموزش در موزه و آموزش برای موزه‌داری از دو منظر قابل بحث و بررسی هستند. سوال اساسی اینست که چگونه با توجه به پتانسیل موجود در موزه‌ها آموزش دهیم و پژوهش کنیم، و یا اینکه برای آموزش موزه‌داری چه آموزش‌هایی ضروری است و متولی این آموزش کیست. به طور خلاصه میتوان بررسی نمود که رابطه موزه با آموزش عالی و آموزش و پرورش چگونه باشد.

در این کتاب به طور جدی به بحث استفاده از پتانسیل‌های موجود در موزه‌ها برای آموزش و پژوهش به طور رسمی و غیر رسمی پرداخته شده‌است، درحاشیه بنا به ضرورت گاهی به بحث آموزش موزه‌داری نیز نیم‌نگاهی انداخته شده‌است

فهرست

سخن آغازین.. ۱۰

فصل اول.. ۱۳

موزه‌های تاریخ طبیعی و رسالت‌های آموزشی، پژوهشی، حفاظتی و تفرجی.. ۱۳

چارچوب مفهومی فصل.. ۱۴

۱- مقدمه. ۱۵

۲- دگردیسی‌ تاریخی موزه‌ها ۱۶

۱-۲- سیر ظهور و تطور موزه‌ها در سطح بین‌الملل.. ۱۶

۲-۲- سیر ظهور و تطور موزه‌ها در ایران.. ۱۷

۳- موزه و موزه‌داری نوین.. ۱۸

۱-۳- شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم). ۱۸

۲-۳- مفهوم موزه و موزه‌داری نوین.. ۱۹

۳-۳- اهداف موزه‌ها ۲۱

۴-۳- وظایف موزه‌ها ۲۲

۴- انواع موزه‌ها ۲۲

۵- موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۲۴

۶- تعریف موزه تاریخ طبیعی.. ۲۵

۷- موزه‌های تاریخ طبیعی و رسالت‌های سه‌گانه آموزشی، پژوهشی و تفرجی.. ۲۵

۱-۷- رسالت آموزشی موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۲۶

۲-۷- رسالت پژوهشی موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۲۶

۱-۲-۷- بانک اطلاعات موزه‌ها ۲۹

۲-۲-۷- موزه تاریخ طبیعی به عنوان بانک اطلاعات ژنتیکی (بانک ژن). ۲۹

۱-۲-۲-۷- DNA موجود در بافت‌های قدیمی.. ۳۱

۳-۲-۷- پژوهش‌ در خدمت آموزش موزه‌ای.. ۳۴

۴-۲-۷- تامین اعتبار فعالیت‌های پژوهشی در موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۳۵

۴-۷- رسالت تفرجی موزه‌های تاریخ طبیعی و آثار اقتصادی آن.. ۳۶

۸. ارتباطات بین موزهای.. ۳۶

۱-۸- تبادل اطلاعات... ۳۷

۲-۸- تبادل نمونه. ۳۸

۹. ارتباطات بین موزه‌ها و سایر سازمآن‌ها ۳۹

۱۰. معرفی چند نمونه از موزه‌های تاریخ طبیعی در تراز جهانی.. ۴۰

۱-۱۰- موزه تاریخ طبیعی بریتانیا ۴۰

۲-۱۰- موزه تاریخ طبیعی نیویورک... ۴۳

۳-۱۰- موزه تاریخ طبیعی واشنگتن آمریکا ۴۴

۴-۱۰- فیلدمیوزیوم شیکاگو. ۴۴

۵-۱۰- موزه تاریخ طبیعی لس آنجلس.... ۴۴

۶-۱۰- موزه تاریخ طبیعی مسکو (موزه داروین). ۴۴

۱۱- جمع‌بندی.. ۴۵

فصل دوم. ۴۷

واکاوی حدود و ثغور قلمرو رسالت آموزشی موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۴۷

چارچوب مفهومی فصل.. ۴۸

۱- مقدمه. ۴۹

۲-رسالت آموزشی موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۵۰

۳- یادگیری موزه‌ای: سازمان دهی  و مقایسه. ۵۲

۴- دست‌اندرکاران آموزش موزه‌ای.. ۵۳

۱-۴- مدیر موزه. ۵۳

۲-۴- موزه‌داران.. ۵۳

۳-۴-آموزگاران و اعضای هیئت علمی موزه. ۵۴

۴-۴- مرمتگر موزه. ۵۴

۵-۴- ثبت‌کننده یا امین اموال موزه. ۵۵

۶-۴- طراح نمایشگاه موزه. ۵۵

۵- مخاطبین آموزش موزه‌ای.. ۵۵

۱-۵- کودکان.. ۵۶

۲-۵- نوجوانان و جوانان.. ۵۷

۳-۵- خانواده‌ها ۵۸

۴-۵- دانش‌آموزان و فرهنگیان.. ۵۹

۵-۵- دانشگاهیان.. ۶۰

۶-۵- افراد با نیازهای ویژه. ۶۱

۷-۵- کارمندان نهادها و سازمآن‌ها ۶۲

۸-۵- خبرنگاران.. ۶۲

۹-۵- عموم مردم. ۶۳

۶- نمایشگاه‌ها ۶۴

۷- انتشارات... ۶۴

۱-۷- کتاب‌ها و نشریات... ۶۵

۲-۷- بروشورها و کاتالوگ‌ها ۶۵

۳-۷- محتواهای سمعی-بصری.. ۶۶

۸- فعالیت در فضای مجازی.. ۶۷

۹- جمع‌بندی.. ۶۸

فصل سوم. ۷۱

اهداف و زیرساخت‌های آموزش موزه‌ای.. ۷۱

چارچوب مفهومی فصل.. ۷۲

۱- مقدمه. ۷۳

۲- اهداف آموزش موزه‌ای.. ۷۳

۱-۲- رویکردهای آموزش موزه‌ای.. ۷۴

۱-۱-۲- رویکرد کلاسیک یا سنتی.. ۷۴

۲-۱-۲- رویکرد نوین.. ۷۵

۲-۲- اهداف آموزش در موزه‌های تاریخ طبیعی‌.. ۷۶

۳- ملاحظات ویژه هدف‌گذاری آموزش در موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۷۸

۱-۳- حفاظت از میراث موزه. ۷۸

۲-۳- اصول اخلاق زیستی.. ۷۸

۳-۳- ملاحظات ویژه. ۷۹

۴- زیرساخت‌های آموزش در موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۷۹

۱-۴- نور پردازی.. ۷۹

۲-۴- آکوستیک.... ۸۱

۳-۴- تهویه مطبوع. ۸۲

۴-۴- فضاهای موزه و آموزش پیوسته. ۸۲

۱-۴-۴- ورودی.. ۸۳

۲-۴-۴- گالری یا تالار نمایش آثار. ۸۴

۳-۴-۴- نمایشگا موقت و سالن سخنرانی.. ۸۵

۴-۴-۴- کتابخانه. ۸۶

۵-۴-۴- فضای اداری.. ۸۶

۶-۴-۴- فضای پژوهشی.. ۸۶

۷-۴-۴- فضای آموزشی.. ۸۷

۸-۴-۴- بوفه و رستوران.. ۸۷

۹-۴-۴- انبارها و مخازن.. ۸۷

۱۰-۴-۴- محوطه بیرونی.. ۸۸

۱۱-۴-۴- پارکینگ.... ۸۹

۱۲-۴-۴- تاسیسات... ۸۹

۵-۴- اصول کلی طراحی معماری فضاهای موزه تاریخ طبیعی.. ۸۹

۵- جمع‌بندی.. ۹۰

فصل چهارم. ۹۱

مجموعه‌ها و نمایشگاه‌ها ۹۱

چارچوب مفهومی فصل.. ۹۲

۱- مقدمه. ۹۳

۲- مسیر پرفراز و نشیب نمونه‌ها از دل طبیعت تا قلب موزه‌ی تاریخ طبیعی.. ۹۴

۳- اهداف مجموعه‌های علمی.. ۹۵

۴- گام‌های اجرایی تا رسیدن به نمونه‌های یک مجموعه‌ی قابل نمایش در موزه‌ی تاریخ طبیعی.. ۹۶

۱-۴- جمع آوری نمونه‌ها ۹۶

۱-۱-۴- مکان و چگونگی جمع آوری.. ۹۶

۲-۴- آماده سازی‌ علمی نمونه‌ها ۹۷

۱-۲-۴- آماده سازی نمونه‌ها جهت مطالعه. ۹۸

۴-۴- مشکلات بیولوژیکی موجود در موزه. ۹۸

۱-۴-۴- استراتژی کنترل.. ۹۹

۵-۴- روش‌های کنترل آلودگی.. ۱۰۰

۱-۵-۴- تشخیص و شناسایی.. ۱۰۰

۲-۵-۴- پاکیزه نمودن محیط موزه. ۱۰۰

۳-۵-۴- عمل فریز کردن.. ۱۰۰

۴-۵-۴- ایجاد محیط های بدون اکسیژن.. ۱۰۱

۵- بانک ژن موثرترین راه حفاظت از گونه های در معرض خطر. ۱۰۱

۶- برچسب‌زدن نمونه‌ها ۱۰۲

۶-۱- برچسب‌های شناسایی.. ۱۰۳

۷- حفاظت از نمونه‌های تیپ... ۱۰۵

۸- مرتب کردن مجموعه‌ها ۱۰۶

۹- محل نگهداری مجموعه‌ها ۱۰۶

۱۰- تهیه کاتالوگ برای مجموعه‌ها ۱۰۷

۱۲- نمایشگاه‌ها ۱۰۸

۱۲- روش‌های نمایشگاهی.. ۱۱۱

۱-۱۲- دیوراما سازی (دیوارنما). ۱۱۲

۲-۱۲- نمایش لانه. ۱۱۴

۳-۱۲- کلنی زنده. ۱۱۵

۱۲-۴- نمایش اسکلت یا بخشی از اسکلت جانوری همچون جمجمه. ۱۱۷

۵-۱۲- نمایش فسیلها ۱۱۷

۶-۱۲- چیدمان نمایشگاه. ۱۱۸

۷-۱۲- توضیحات تکمیلی در باب نمایشگاه. ۱۱۹

۱۳- جمع‌بندی.. ۱۲۱

فصل پنجم.. ۱۲۳

آموزش در موزه‌  مبتنی برتجربه طبیعت... ۱۲۳

چارچوب مفهومی فصل.. ۱۲۴

۱- مقدمه. ۱۲۵

۲- تجربه طبیعت... ۱۲۶

۳- تجربه طبیعت در موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۱۳۱

۳-۱- تجارب دیداری.. ۱۳۲

۲-۳- تجارب شنیداری.. ۱۳۴

۳-۳- تجارب بویایی.. ۱۳۵

۴-۳- تجارب چشایی.. ۱۳۶

۵-۳- تجارب لامسه. ۱۳۷

۴- تجربه نمادین دیجیتال.. ۱۴۱

۱-۴- دستیار شخصی مجازی و عمق‌بخشی به تجربیات نمادین دیجیتال.. ۱۴۳

۲-۴- فناوری‌ها و نوآوری‌های دیجیتال و تجربیات نمادین دیجیتال.. ۱۴۴

۵- جمع‌بندی.. ۱۴۷

فصل ششم.. ۱۴۹

آموزش موزه‌ای مکمل آموزش رسمی‌.. ۱۴۹

چارچوب مفهومی فصل.. ۱۵۰

۱- مقدمه. ۱۵۱

۲- موزه‌ها به عنوان رسانه آموزشی.. ۱۵۲

۳- یادگیری موزه‌ای و رمز دو گانه. ۱۵۵

۴- یادگیری موزه‌ای با تاکید بر آموزش زیست‌شناسی.. ۱۵۵

۵- عوامل موثر بر کیفیت بازدیدهای آموزشی-ترویجی موزه‌ها ۱۵۸

۶- ساختارمندی بازدید.. ۱۶۰

۷- تعامل مهدکودک‌ها و موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۱۶۲

۱-۷- آشنایی کودک با نحوه زندگی، نوع تغذیه، پوشش و حرکت آبزیان و دوزیستان، خزندگان و پرندگان و پستانداران (تصویر ۵۹). ۱۶۳

۲-۷- آشنایی کودک با عوامل موثر در رشد گیاهان و نحوه نگهداری از آنان و شناخت و فواید (تصویر ۶۰). ۱۶۳

۳-۷- آشنایی کودکان با علم جغرافیا، با تاکید بر جغرافیای طبیعی و زیستی.. ۱۶۴

۴-۷- آشنایی کودکان با نحوه استفاده از نقشه‌ها ۱۶۴

۸- تعامل مدارس و موزه‌های تاریخ طبیعی.. ۱۶۴

۹- تاثیرات آموزش موزه‌ای  بر آینده شغلی دانش‌آموزان.. ۱۶۶

۱۰- نقش معلمان و اساتید در سفرهای میدانی.. ۱۶۸

۱-۱۰- نقش عملکرد معلمان و لزوم بهبود آن.. ۱۶۹

۲-۱۰- فرصت‌های توسعه حرفه‌ای معلمان.. ۱۷۰

۱۱- راهبردهای افزایش تأثیرگذاری بازدیدهای میدانی مدارس از موزه‌ها ۱۷۱

۱-۱۱- واکاوی تاثیرات بازدیدهای میدانی.. ۱۷۳

۱۲- مشورت با ذی‌نفعان اصلی برای بهبود فرآیند آموزش در موزه. ۱۷۵

۱۳- لزوم آموزش با رویکرد میان‌رشته‌ای.. ۱۷۵

۱۴- کارکرد موزه‌ها در آموزش عالی و موزه‌های تاریخ طبیعی دانشگاهی.. ۱۷۶

۱۴,۱. موزه‌های تاریخ طبیعی و قطب‌های پژوهشی.. ۱۷۸

۱۵- ایده‌های پژوهشی برای تحقیقات پیش‌رو. ۱۷۹

۱۶- جمع‌بندی.. ۱۸۰

فصل هفتم.. ۱۸۲

آموزش در موزه‌های تاریخ طبیعی مجازی.. ۱۸۲

چارچوب مفهومی فصل.. ۱۸۳

۱- مقدمه. ۱۸۴

۲- ظهور و تتور موزه‌های تاریخ طبیعی مجازی.. ۱۸۵

۳- رفع تعارضات حقوقی-قانونی.. ۱۸۷

۴- نسبت موزه‌های مجازی با موزه‌های کلاسیک؛ تهدید یا فرصت... ۱۸۸

۵- ویژگی‌های موزه مجازی.. ۱۹۰

۱-۵- ایجاد پایگاه داده‌ای قوی برای آگاهی از شرایط موزه و برنامه‌ریزی بازدید واقعی.. ۱۹۱

۲-۵- شخصی‌سازی بازدید.. ۱۹۱

۳-۵- نمایش آثار با تمام جزئیات... ۱۹۱

۴-۵- تعامل دوطرفه بیننده و آثار هنری.. ۱۹۲

۵-۵- صرفه اقتصادی و زمانی.. ۱۹۲

۶-۵- آموزش، یادگیری و تحقیقات... ۱۹۲

۷-۵- تدوین استانداردهای یک موزه دیجیتالی.. ۱۹۲

۸-۵- نگهداری بلندمدت دیجیتالی اشیاء موزه‌ای.. ۱۹۲

۹-۵- عدم نیاز به دسترسی مستقیم به آثار موزه‌ای.. ۱۹۳

۶- انواع موزه‌های مجازی.. ۱۹۳

۱-۶- موزه مجازی بر روی لوح فشرده. ۱۹۳

۲-۶- موزه مجازی مبتنی بر اینترنت... ۱۹۳

۷- موزه‌های مجازی و فرصت‌های پیش رو. ۱۹۴

۱-۷- موزه‌های مجازی، ایده‌های فناورانه و خلاقانه. ۱۹۸

۸- گردشگری در موزه‌های مجازی.. ۲۰۰

۹- آموزش در موزه‌های مجازی.. ۲۰۴

۱۰- جمع‌بندی.. ۲۰۵

فصل هشتم.. ۲۰۸

فرصت‌ها و چالش‌های آموزش موزه‌ای در ایران.. ۲۰۸

چارچوب مفهومی فصل.. ۲۰۹

۱- مقدمه. ۲۱۰

بررسی موردی؛ موزه دارآباد تهران.. ۲۱۲

۲- نگاهی به وضعیت کنونی و چالش‌های موزه‌های تاریخ طبیعی در ایران.. ۲۱۵

۱-۲- نادیده گرفته شدن خصوصی متخصص در تولی‌گری.. ۲۱۵

۲-۲- انحصار فعالیت‌های موزه‌های تاریخ طبیعی کشور به بخش‌ها‌ی نمایشگاهی.. ۲۱۵

۳-۲- عدم مرجعیت اسنادی.. ۲۱۵

۴-۲- عدم مرجعیت آموزشی-ترویجی.. ۲۱۶

۵-۲- ضعف در تعریف فازهای پژوهشی برای مدیریت نمونه‌ها ۲۱۶

۶-۲- نبود و کمبود کارشناسان متخصص و متعهد.. ۲۱۶

۷-۲- برچسب‌گذاری نامناسب نمونه‌ها ۲۱۷

۸-۲- ضعف در شناسایی علمی نمونه‌ها ۲۲۰

۹-۲- ضعف در بهره‌گیری از فناوری‌های نوین.. ۲۲۰

۱۰-۲- نداشتن عزم برای ایجاد موزه‌های زنده. ۲۲۱

۱۱-۲- نبود زیرساخت مناسب برای تبادل نمونه بین مجموعه‌ها ۲۲۱

۱۲-۲- ضعف در زیرساخت‌های موزه‌های مجازی.. ۲۲۲

۱۳-۲- نداشتن بانک‌های ژنتیکی و استراتژی‌ کارآمد در حراست از نمونه‌های تیپ و مرجع کشور. ۲۲۲

۱۴-۲- نبود نظارت بر مجموعه‌های خصوصی.. ۲۲۲

۱۵-۲- ضعف در زیرساخت‌های فنی مدیریت موزه. ۲۲۳

۱۶-۲- تاکسیدرمی نامناسب و آماده‌سازی با روش‌های سنتی.. ۲۲۳

۳- بحران جذب مخاطب در موزه‌های کشور. ۲۲۴

۴- نبود و کمبود بستر نقش آفرینی موزه‌های تاریخ طبیعی در تکمیل آموزش رسمی کشور. ۲۲۵

۵- جمع‌بندی.. ۲۲۶

۶- راهبرد‌ها و پیشنهاداتی درراستای بهبودبخشیدن وضعیت موزه‌های تاریخ طبیعی در ایران.. ۲۲۷

۱-۶- راهبردها ۲۲۷

۲-۶- پیشنهادات... ۲۲۸

فصل نهم (پیوست ویژه). ۲۳۰

آموزش موزه‌ای در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا‌(کویید ۱۹). ۲۳۰

۱- مقدمه. ۲۳۱

۲- وضعیت موزه‌های تاریخ طبیعی در دوران همه‌گیری کرونا (کویید ۱۹). ۲۳۲

۳- در جستجوی یک چارچوب کلی.. ۲۳۳

۱-۳- سه استراتژی کلی مبارزه با بیماری در موزه. ۲۳۳

۱-۱-۳- همواره ماسک بر صورت داشتن؛ ۲۳۳

۲-۱-۳- همواره بهداشت دست را رعایت کردن؛ ۲۳۳

۳-۱-۳- حفظ همیشگی فاصله فیزیکی با دیگر افراد؛ ۲۳۴

۴- چارچوب اجرایی پیشنهادی.. ۲۳۴

۱-۴- پیش از ورود به موزه. ۲۳۴

۲-۴- در هنگام ورود به موزه. ۲۳۴

۳-۴- ملاحظات محیط داخلی موزه. ۲۳۶

۱-۳-۴- تهویه هوای داخل مجموعه موزه. ۲۳۶

۲-۳-۴- ماسک.... ۲۳۶

۳-۳-۴- کمد وسایل و اتاق‌های استراحت... ۲۳۷

۴-۳-۴- سرویس‌های بهداشتی.. ۲۳۷

۵-۳-۴- الزامات حضور افراد دارای معلولیت و صندلی‌های چرخدار. ۲۳۸

۶-۳-۴- فاصله فیزیکی در فضای داخلی موزه. ۲۳۸

۷-۳-۴- بهداشت دست... ۲۳۹

۸-۳-۴- نمایشگاه‌ها ۲۳۹

۹-۳-۴- تورهای گردشگری موزه. ۲۴۰

۱۰-۳-۴- آسانسور. ۲۴۱

۱۱-۳-۴- اعضای موزه. ۲۴۱

۱۲-۳-۴- کارمندان.. ۲۴۱

۱۳-۳-۴- تغذیه. ۲۴۲

۴-۴- پس از خروج از موزه. ۲۴۲

۵-۴- دستورالعمل‌های جدید در روزهای آتی.. ۲۴۳

سخن پایانی.. ۲۴۵

منابع.. ۲۴۹

 

 

دسته بندی موضوعی موضوع فرعی
كشاورزي و منابع طبیعی منابع طبیعی

تمامی حقوق این سایت برای سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©۲۰۲۵ Iranian Students Booking Agency. All rights reserved